Współpraca polsko-niemiecka
Polska jest najbliższym europejskim sąsiadem Berlina i Brandenburgii i odgrywa kluczową rolę w transgranicznej działalności obu krajów związkowych. Między Stołecznym Regionem Berlin-Brandenburgia a zachodnimi województwami Polski istnieją różnorodne strukturalne relacje i powiązania. Wspólne szanse i wyzwania w dziedzinie transportu, zmian strukturalnych, ochrony klimatu, adaptacji do zmian klimatycznych, transformacji energetycznej czy też zarządzania zasobami wodnymi wymagają ścisłych uzgodnień oraz współdziałania w zakresie planowania i rozwoju przestrzennego. W tym celu Wspólny Departament Planowania Krajowego uczestniczy w różnorodnych formatach współpracy i wymiany oraz w różnych projektach, co pozwala na pogłębianie obustronnej współpracy i wypracowywanie innowacyjnych rozwiązań na rzecz wspólnej przyszłości.
Bild: Wikimedia CommonsPolsko-Niemiecka Komisja Międzyrządowa
Ważną formą polsko-niemieckiej współpracy jest Polsko-Niemiecka Komisja Międzyrządowa ds. Współpracy Regionalnej i Przygranicznej, w ramach której przedstawiciele rządu federalnego i rządów krajów związkowych oraz reprezentanci polskiego rządu i województw pogłębiają współpracę instytucjonalną między obydwoma krajami, która jest prowadzona na różnych obszarach. Komisja spotyka się raz do roku, naprzemiennie raz w Polsce i raz w Niemczech. Jej pracę uzupełniają i wspierają cztery komitety.
Wspólny Departament Planowania Krajowego dla Berlina i Brandenburgii (GL) ma swoich przedstawicieli w dwóch komitetach: w grupie roboczej ds. transportu Komitetu ds. Współpracy Przygranicznej GL wspiera swoją planistyczną wiedzą wspólne działania dotyczące sektora transportowego.
GL jest szczególnie zaangażowany w działania Komitetu ds. Gospodarki Przestrzennej, któremu współprzewodniczą na szczeblu krajowym Federalne Ministerstwo Mieszkalnictwa, Rozwoju Miast i Budownictwa oraz polskie Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. W gremium tym współdziałają kraje związkowe Berlin, Brandenburgia, Meklemburgia-Pomorze Przednie i Saksonia, a po stronie polskiej województwa zachodniopomorskie, wielkopolskie, lubuskie i dolnośląskie.
Od 2022 roku GL przewodniczy grupie roboczej ds. wdrażania Wspólnej Koncepcji Przyszłości dla polsko-niemieckiego obszaru powiązań.
Komitet ds. Gospodarki Przestrzennej Polsko-Niemieckiej Komisji Międzyrządowej
W Komitecie ds. Gospodarki Przestrzennej Polsko-Niemieckiej Komisji Międzyrządowej Wspólny Departament Planowania Krajowego dla Berlina i Brandenburgii reprezentuje interesy krajów związkowych Berlina i Brandenburgii w zakresie współpracy transgranicznej w kwestiach istotnych dla rozwoju wspólnego obszaru powiązań. Komitet opracował Wspólną Koncepcję Przyszłości dla polsko-niemieckiego obszaru powiązań, która zawiera wizję wspólnego obszaru powiązań w roku 2030. Dokument ten stanowi podstawę do kształtowania dalszej współpracy i jest drogowskazem ku wspólnej przyszłości dla terenów po obu stronach Odry i Nysy Łużyckiej.
Bild: Ausschuss für Raumordnung der Deutsch-Polnischen RegierungskommissionAby sprostać temu zadaniu powołano w 2019 r. grupę roboczą ds. wdrażania Wspólnej Koncepcji Przyszłości, która wraz z instytucjami reprezentowanymi w Komitecie ds. Gospodarki Przestrzennej zajmuje się kształtowaniem tej wizji oraz inicjuje i towarzyszy projektom oraz działaniom mającym na celu wzmocnienie potencjału tego obszaru wzrostu w sercu Europy i wspólne odpowiadanie na wyzwania. Członkowie Komitetu ds. Gospodarki Przestrzennej postanowili, że nastąpi aktualizacja Wspólnej Koncepcji Przyszłości dotycząca okresu po roku 2030.
Informacje na temat prac komitetu można znaleźć na Polsko-Niemieckim Portalu Gospodarki Przestrzennej prowadzonym przez Federalny Instytut Badań nad Budownictwem, Urbanistyką i Rozwojem Przestrzennym na zlecenie Federalnego Ministerstwa Mieszkalnictwa, Rozwoju Miast i Budownictwa.
Jednym z pierwszych wspólnych przedsięwzięć grupy roboczej ds. wdrażania Wspólnej Koncepcji Przyszłości było opracowanie polsko-niemieckich map połączeń kolejowych, które zostały opublikowane przez Komitet ds. Gospodarki Przestrzennej w 2022 roku.
Bild: Adobe Stock / MaciejBledowski / mariusz szczygieł / Tilo GrellmannRegion Stołeczny Berlin-Brandenburgia i Szczeciński Obszar Metropolitalny
Rozwój policentrycznej struktury osadniczej stanowi jeden z priorytetów współpracy w zakresie planowania przestrzennego na polsko-niemieckim obszarze powiązań. Leżącym najbliżej Berlina i jednocześnie największym miastem na granicy polsko-niemieckiej jest Szczecin, liczący około 400 000 mieszkańców. Współpraca w obszarze metropolitalnym wykraczająca poza granice miasta była dotychczas rozwijana głównie po stronie polskiej, jednak metropolia szczecińska zyskuje na atrakcyjności transgranicznej, co będzie jeszcze bardziej widoczne po zakończeniu rozbudowy linii kolejowej na trasie Berlin-Szczecin. Dzięki temu zwiększą się również możliwości rozwoju dla północno-wschodniej Brandenburgii.
W 2015 r. stworzono Koncepcję rozwoju Transgranicznego Regionu Metropolitalnego Szczecina zawierającąpierwszą wizję rozwoju tego transgranicznego obszaru. Wspólny Departament Planowania Krajowego dla Berlina i Brandenburgii także uczestniczył w jej opracowywaniu.
Po stronie niemieckiej działa wspólna placówka krajów związkowych Brandenburgii i Meklemburgii-Pomorza Przedniego – Biuro ds. Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego, zajmujące się kontynuacją rozwoju obszaru metropolitalnego. GL jest reprezentowany w radzie doradczej tego biura, a także uczestniczył w zakończonym już projekcie Interreg – Innowacyjne sposoby pozyskiwania danych w Regionie Metropolitalnym Szczecina (model transgranicznego monitoringu), którego celem było sformułowanie lepszych zaleceń dotyczących działań na rzecz rozwoju regionu.
Projekt BB-L Interconnection. Wizja wspólnego obszaru powiązań między Brandenburgią Wschodnią a województwem lubuskim
Obszar powiązań między Brandenburgią Wschodnią a województwem lubuskim stoi przed wspólnymi wyzwaniami związanymi ze zmianami strukturalnymi i demograficznymi. Celem projektu współpracy BB-L Interconnection jest wzmocnienie współpracy administracyjnej i powiązań w tym regionie w zakresie rozwoju przestrzennego i regionalnego. Planowana jest analiza warunków przestrzennych przedmiotowego wspólnego obszaru oraz opracowanie wspólnej wizji przyszłości. Ponadto mają powstać i zostać utrwalone wspólne struktury współpracy, wymiany doświadczeń i transferu wiedzy. GL realizuje projekt w okresie od kwietnia 2024 do marca 2027 roku wspólnie z Urzędem Marszałkowskim Województwa Lubuskiego (Departament Geodezji, Gospodarki Nieruchomościami i Planowania Przestrzennego) oraz Brandenburskim Uniwersytetem Technicznym Cottbus-Senftenberg (Zakład Planowania Regionalnego).
Bild: Regionales Raumplanungsbüro der Woje-wodschaft Westpommern
Bild: Oder-PartnerschaftPartnerstwo-Odra
Przyszłość wspólnego obszaru po obu stronach Odry kształtowana jest również w ramach nieformalnej sieci Partnerstwa-Odra, którą utworzyły kraje związkowe Meklemburgia-Pomorze Przednie, Brandenburgia, Berlin i Saksonia oraz województwa zachodniopomorskie, wielkopolskie, lubuskie i dolnośląskie. Celem partnerstwa jest stworzenie ściśle powiązanego i dynamicznego obszaru gospodarczego w ramach pracy projektowej. Odbywają się regularne spotkania zainteresowanych osób ze świata polityki, administracji, biznesu i społeczeństwa obywatelskiego z zaangażowanych krajów związkowych i województw, a ponadto co dwa lata organizowany jest szczyt polityczny, ostatnio w Berlinie w czerwcu 2024 roku. Przewodnictwo w partnerstwie na kolejne dwa lata zostało przekazane województwu wielkopolskiemu. Informacje dotyczące bieżących wydarzeń i tematów w regionach Partnerstwa-Odra znajdują się na stronie internetowej oraz w biuletynie informacyjnym.
Bild: Adobe Stock / flashpics / powell83 / netsayDalsza współpraca
Oprócz ścisłej współpracy z województwami Polski Zachodniej, Wspólny Departament Planowania Krajowego dla Berlina i Brandenburgii prowadzi także przyjacielską współpracę z Mazowieckim Biurem Planowania Regionalnego w Warszawie.
W ramach projektu Interreg B MECOG-CE – Strengthening Metropolitan Cooperation and Governance in Central Europe realizowanego pod przewodnictwem miasta Brno (Republika Czeska), Wspólny Departament Planowania Krajowego współpracuje również z Urzędem Miasta Stołecznego Warszawy i Uniwersytetem Śląskim w Katowicach, a także z innymi partnerami. W ramach projektu prowadzona jest wzajemna wymiana informacji na temat form i praktyk zarządzania obszarami metropolitalnymi, co ma przyczynić się do lepszego zintegrowania i strategicznego rozwoju tych rejonów.
Wspólny Departament Planowania Krajowego jest partnerem wiodącym w projekcie Interreg B H2CE – Empowering H2-ready regions in Central Europe i współpracuje m.in. z województwem pomorskim. Przedmiotowy projekt ma na celu wzmocnienie kompetencji administracji publicznej w zakresie włączenia wodoru do regionalnego planowania energetycznego, a tym samym proaktywne zarządzanie transformacją energetyczną we własnym regionie.
Ukończone projekty
Także w przeszłości Wspólny Departament Planowania Krajowego uczestniczył w różnych projektach transgranicznych na rzecz lepszego rozwoju wspólnego obszaru powiązań.
W ścisłej współpracy z Urzędem Marszałkowskim Województwa Lubuskiego GL wziął udział w pilotażowym działaniu Agendy Terytorialnej 2030 zarządzanym przez polskie Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej w latach 2022-2023 pod tytułem „Zrozumieć, jak polityki sektorowe kształtują (nie)równowagę terytorialną”. W ramach regionalnej oceny oddziaływania terytorialnego zostały przeanalizowane potencjalne skutki przestrzenne rozbudowy transgranicznego połączenia kolejowego między Berlinem a Gorzowem Wielkopolskim (Ostbahn/linia kolejowa nr 203), co stanowiło wkład na rzecz przyszłego planowania transportu. Wśród głównych wyników oceny oddziaływania wskazano na znacznie lepszy (transgraniczny) dojazd transportem publicznym do miejsc pracy i zamieszkania, ośrodków osadniczych i terenów wycieczkowych oraz związany z tym pozytywny wpływ na klimat. Rozbudowa linii doprowadziłaby również do intensywniejszego rozwoju osadnictwa i turystyki, a także lepszych warunków lokalizacyjnych dla działalności gospodarczej i przemysłu na wschodzie Brandenburgii i w regionie lubuskim.
Bild: Regionales Raumplanungsbüro der Woje-wodschaft Westpommern
Regionalna ocena oddziaływania terytorialnego Brandenburgia Wschodnia – Polska Zachodnia na przykładzie transgranicznych połączeń kolejowych. Projekt pilotażowy Ostbahn – Linia kolejowa nr 203. Raport końcowy
Dokument: 4 MB
By zapewnić dalszy rozwój transgraniczny Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego Zachodniopomorskie Biuro Planowania Regionalnego zainicjowało projekt Interreg A „Model monitoringu transgranicznego – Innowacyjne sposoby pozyskiwania danych w Regionie Metropolitalnym Szczecina”, który trwał od 2020 do 2022 roku i w którym uczestniczył również Wspólny Departament Planowania Krajowego. Mając na uwadze, że do wdrożenia i opracowania Koncepcji rozwoju transgranicznego Regionu Metropolitalnego Szczecina opracowanej w 2015 r. niezbędna jest kompleksowa baza danych, opracowano w ramach tego projektu metodologię gromadzenia, harmonizacji i zarządzania danymi w obszarze metropolitalnym, w czym uczestniczyli istotni interesariusze z obu krajów. Celem było umożliwienie zainteresowanym stronom zaangażowanym w rozwój obszaru metropolitalnego dostępu do kompleksowych i aktualnych danych na temat transportu, relacji między miastem a jego obrzeżami, turystyki oraz gospodarki a tym samym umożliwienie odpowiedniej koordynacji planowania na podstawie takich danych.
Analiza potrzeb i sieci aktorów dla modelu transgranicznego monitoringu – innowacyjne sposoby pozyskiwania danych w Regionie Metropolitalnym Szczecina
Dokument: 600 kB
Linki
Kontakty
Iwona Pasieka-Göpfert
Antje Wilke
Frederik Körber
Dr. Jürgen Neumüller